Hepimiz yaptığımız/yapacağımız araştırmaları makale halinde yayınlatmak isteriz. Bunu kimi zaman akademik gelecek adına, kimi zaman kadro şartları için, kimi zaman ilkel egoist duygularla, kimi zaman ise bilginin disseminasyonu için yaparız.
Sonuçta bir makale yazılır. Ancak yazılan makale dergiden kabul alır mı?
Konu önemli mi? Yoksa sadece “local interest” mi? Analizler doğru mu yapıldı? Yöntemsel hatalar var mı? Bias yaptım mı/yapmamak için ne tür önlemler almalıydım/aldım? Dili yeterli mi? Örneklem büyüklüğü doğru hesaplandı mı/yeterli mi? Çalışmanın “power” ı yeterli mi? Bu sorular/sorunlar bazen araştırmacının kafasında o kadar büyür ki, planladığı araştırmadan bile vazgeçer.
Bu yazıda nitelikli tıbbi makale yazma konusunda kısa ama işe yarar bilgilerin sunulması amaçlanmıştır. Aslında bu yazının bir diğer amacı bilim insanları/araştırmacılarımızın akademik yazım konusunda cesaretlendirilmesidir.
Neden bilimsel makale yazarız/yayınlarız?
– İdeal olarak;
o klinik uygulamada gelişme sağlaması umuduyla araştırma bulgularını paylaşmak,
o bilime katkı sağlamanın tatminini yaşamak için
– Uygulamada ise;
o fon/finansman bulmak
o terfi etmek
o iş bulmak
o işi kaybetmemek için.
Tıbbi makaleler dergiler tarafından neden reddedilir?
– Makale onaylayıcıdır, özgün değildir
– Araştırmanın temel sorusu editör ve/veya hakemler için değerli değildir
– Çalışma tasarımı zayıftır
o Yetersiz kontrol seçimi
o Amaçlanan hipotez uygun test edilmemiştir
– Gönderilen dergi için uygun değildir
– Akademik yazım açısından zayıftır
– Daha ciddi sorunlar vardır
Makale reddi için ciddi sorunlar nelerdir?
– Veri manipülasyonu, verileri çarpıtma, veri uydurma
– İntihal (plagiarism)
– Gizlenen çıkar çatışması
– Hayvan kullanımı ile ilgili etik sorunlar
– Katılımcı insanlarla ilgili etik sorunlar
– Kopya makale
Bu tip ciddi sorunların bulunması genellikle makalenin otomatik olarak reddine neden olur.
Neler artık/değersiz makale olarak değerlendirilir?
– Konferans özetinde sunduğunuz verilerden elde edildiyse – HAYIR
– Farklı bir dergide yayınlanmış verilerden elde edildiyse – EVET
– İnternette yayınlanmış verilerden elde edildiyse – BELKİ, duruma göre değişebilir!
Makaleyi yazmaya başlayalım mı?
– Anlamlı bir gelişme mi sağladınız?
– Hipoteziniz yeterince açık mı? Analizleriniz hipotezinize uygun mu?
– Kontrolleriniz uygun ve yeterli mi?
Kimler makalenin yazarıdır? Kimleri yazar olarak alalım?
Bir kişinin, makalenin yazarı olabilmesi için;
– Araştırmanın düşünce/tasarımında veya veri analizi/yorumlamasında,
– Makalenin yazımında veya düşünsel açıdan önemli katkıda bulunması
– Ve makalenin son haline onay vermesi gereklidir.
Yazarlık için diğer değerlendirmeler:
– Fon sağlama veya veri toplama yazarlık için uygun kriter değildir
– Genelde ilk yazar planlar, uygular ve makalenin ilk taslağını yazar
– Son yazar çoğunlukla danışman/hoca/kıdemli yazardır
– Diğer yazarlar ise oynadıkları role göre sırayla yazılır
– Yıldız işareti olan ilk veya son yazarlar eşit rol oynamış demektir
Tıbbi makale için dergi seçimi nasıl yapılır?
– Hedefinizi yüksek tutun, ama reddedilmek için de hazır olun ve reddedilince yılmayın. NEJM, Science ve Nature dergilerinin makale kabul etme oranları %10’un altındadır
– Derginin kalitesi ve ünü önemlidir, ancak Impact Factor, Eigenfactor, H-score gibi ölçütlerin de mükemmel olduğunu düşünmeyin!
– Derginin ortalama kabul etme süresini kontrol edin
– Eğer kuşkunuz varsa editöre sorabilirsiniz, buna gönderim öncesi danışma denir
– Yanlış dergi seçimi yazarların gereksiz zaman kaybına neden olur
Tıbbi makalenin bölümleri nelerdir?
– Başlık
– Özet
– Giriş
– Gereç ve Yöntem
– Bulgular
– Tartışma
– Teşekkür
– Kaynaklar
Peki, tıbbi makale yazımında hangi sıralamayı izlemeliyiz?
– Başlık, dikkatlice planlanmalıdır
– Gereç ve Yöntem,
– Bulgular
– Giriş
– Tartışma
– Özet, makalenin en önemli kısmıdır, çünkü yazarların bazen sadece özete ulaşabileceğini unutmayın!
– Teşekkür
– Kaynaklar
Tıbbi makalenin başlığı nasıl olmalı?
– Başlık makalenin okunup okunmayacağını belirler
– Uzun başlıklardan uzak durun, derginin kelime sayısı gibi kurallarına uyun
– Kısaltma kullanmayın
– Etkin ve ikna edici olun
o “Y’nin nedeni X’tir” deyin, “X ile Y arasında ilişki var gibi görünüyor” demeyin.
Gereç ve Yöntem’i yazarken nelere dikkat etmeliyiz?
– Yeterli düzeyde detay verin, bulgularda tekrara düşmeyin
– Gereç ve yöntem bilgileri ek olarak sunulmasını editörler hoş karşılamaz
– Gerekli yerlerde kaynaklara yer verin
– Hayvan ya da insan çalışmalarına özel onay bilgilerine yer verin
– Tanımlayıcı alt başlıklar kullanın
o Araştırmanın yeri, veriler, kullanılan cerrahi, görüntüleme vb., histokimyasal bilgiler gibi
Bulgular’ı nasıl yazmalıyım?
– Ana bulguları tablo ve grafikleri refere ederek verin
– Tablo ve grafikleri açık, kesin ve kendi başına anlaşılır şekilde hazırlayın
– Numunelerin toplanması, klinik araştırma kaydı gibi bilgileri vermeyi unutmayın
– Bulguları tartışmayın ya da spekülasyon yapmayın
Giriş bölümü nasıl olmalıdır?
– Çalışmanızın neden önemli olduğuna dair bir iddia oluşturun
– Çalışmanın temel gerekçesi için kısa ve öz bir arka plan (background) yazın
– Girişin merkezine her zaman ana sorunuzu ve hipotezinizi koyun
– Girişin son cümlesine okuyucuların makalede ne bulacağını anlaması için bir cümle ile araştırmadaki bulguları verebilirsiniz
– Girişin son cümlesini araştırmanın temel amacınızı yazarak bitirin
Tıbbi makalenin Tartışma bölümü nasıl yazılır?
– İlk olarak Giriş bölümünde yer verdiğiniz temel soruyu cevaplayın
– Literatürde yer alan bilgiler ile bulgularınızı karşılaştırın
– Zayıflıkları, kısıtlılıkları ve farklılıkları tartışın, çoğu dergi bu bölüme çok dikkat eder
– Araştırmanızın bulgularından neyin yeni olduğunu vurgulayın ancak abartmayın, “ilk” demekten kaçının
– Bulguları tekrar etmeyin, sadece açıklayın
– Konudan ayrılmayın, kişisel görüşlerinizi vurgulamaktan kaçının. Tartışma bölümü sizin ne kadar zeki biri olduğunuzu açıklamanız için yazılmaz, bulguları tartışmak için yazılır
– Uygulama ve klinik alan için önerilerin de yer aldığı sonuç paragrafı ekleyin. Unutmayın birçok okuyucu makalenin önce özetini okur sonra da makalenin son paragrafına geçer
Tıbbi makalede Özet bölümü nasıl hazırlanır?
– Unutmayın, Özet makalenin en çok okunan bölümüdür
– Ana amacınızı açıkça belirtin
– En önemli bulgularınız özetleyin, gerekli verileri verin
– En önemli sonucunuzu ve neden önemli olduğunu belirtin
– Kısaltmalardan kaçının
Kaynaklar’ı yazarken nelere dikkat etmeliyim?
– İlgili ve en güncel yayınları kullanın
– Seçici olun, derginin kaynak sayısı limitini göz önünde bulundurun
– Atıf yapmadan önce yayınları mutlaka okuyun
– Kaynaklara uygun şekilde/formatta atıf yapın
– Derginin önerdiği kaynak yazım sitilini (reference style) kullanın
Tamamlayıcı/Ek Veri (Supplementary Data)
– Birçok dergi ek verileri elektronik ortamda yayınlamak ister
– Zorunlu değildir, ancak okuyucuya yardımcıdır (detaylı yöntemler, genişletilmiş veri seti/veri analizi, ek tablo veya şekiller vb.)
– Bu bölüm genellikle çok dikkatli denetlenmez veya redakte edilmez
Son okuma
– Tüm yazarların katıldığı bir son okuma ve revizyon süreci gereklidir
– Makalenin farklı bölümlerini farklı yazarlar yazmış görünümü vermeyin
– Kaynakların doğruluğu ve ilgililik (relevance) açısından iki kez kontrol edin
– Yazım hataları, imla hataları, eksik kelimeler ve dilbilgisi için son kontrollerinizi unutmayın
Makalem bitti, yüklemeden önce ne yapmalıyım?
– Metin
o Gereç ve yöntem açık ve tekrar edilebilir mi (reproducible)
o Bulgular eksiksiz ve belirli mi?
o Tartışma ilgili (relevant) ve kesin mi?
o Özet açık ve yeterli mi (self-sufficient)?
– Tablo ve şekiller
o Açık, kesin ve derginin formatına uygun mu?
– Kaynaklar
o Kaynakları okudunuz mu?
o Kaynaklar uygun mu?
Dergiye gönderme (Submission)
– Yazarlara bilgi (instructions for authors) bölümünü dikkatlice okuyun ve yönergeleri takip edin
– Gerekli formları doldurun (yayın hakkı devir formu (copyright transfer), çıkar çatışması formu (conflict of interest) gibi)
– Kısa ve öz bir ön yazı (cover letter) hazırlayın (burada hakem (reviewer) önerisinde bulunabilirsiniz)
Tıbbi makaleme hakemlerden revizyon geldi, şimdi ne yapacağım?
– Cevaplarınızı dikkatli hazırlayın
o Her bir yorum ayrı ayrı belirtilmeli
o Her bir değişiklik açıkça belirtilmeli ve vurgulanmalı (arka fon rengi değişikliği, farklı renkte yazım gibi)
o Hakemler yanılıyor olabilir, kibar bir dille cevap verin/düzeltin, kavga etmeyin
o Sinirli ya da üzgün iken hakemlere cevap yazmayın, sakinleşmeyi bekleyin. Revizyonu ilk okuyunca genellikle yazarlar sinirlenir, üzülür, ama birkaç kez daha okuyunca hakemlerin ne dediğini anlamaya başlar.
o Nazik olun, hakemlere teşekkür edin, pozitif olun, hakemin yerine kendinizi koyun, çoğu hakemin hiçbir kazanç beklemeden makalenizi değerlendirdiğini unutmayın
o Cevabı hazırlarken diğer yazarlardan yardım alın
o Hiçbir zaman bu süreç için editörü ARAMAYIN!
Dil Düzenleme Hizmetleri (Language Editing Services)
– Özellikle Impact Factor değeri 2 ve üzerinde olan dergiler yazarlara dil düzenleme hizmetlerini önermektedir
– Ben native konuşur, yazarım diyenleriniz olabilir, ancak bu hizmetlerin de artık yayın camiasında bir piyasa haline geldiğini belirtmek isteriz
– Bu hizmetler genellikle ana dili İngilizce olmayan yazarların kullanımı içindir
– Yazarlar bu hizmetlerin (yüksek) maliyetiyle karşı karşıya kalabilmektedir
Sonuç olarak Tıbbi Makale Yayınlama Süreci
– Araştırmanın bitirilmesi
– Makalenin hazırlanması
– Makalenin dergiye gönderilmesi
– Makalenin değerlendirilmesi
– Karar
o RED – Önceki basamaklara geri dönerek hatalarınızı düzeltebilirsiniz
o REVİZYON, TEKRAR GÖNDERME ve TEKRAR DEĞERLENDİRME
- KABUL – Makale yayınlanır
- RED – Önceki süreçlere geri dönerek hatalarınızı düzeltebilirsiniz
Tıbbi makale yazmak istiyorum, ne tür kaynakların yardımı olabilir?
– International Committee of Medical Journal Editors (ICMJE), tıbbi makale yazım ve değerlendirme için minimum gereklilikleri okuyabilirsiniz
– EQUATOR ağının yayınladığı kontrol listelerini izleyebilirsiniz
– “C0PE: Promoting integrity in research and its publication” tarafından yayınlanan kılavuzlara bakabilirsiniz
Son söz olarak şunu söyleyebiliriz; “KENDİNİZE GÜVENİN, DİĞER YAZARLAR DA SİZİNLE BENZER ENDİŞELER TAŞIYOR, KARARLI OLUN VE YAZIN…”
Tıbbi makale yazımı için yararlanabileceğiniz internet sitemizin Epidemiyoloji Alanında Faydalı Bilgiler bölümünü ve Biyoistatistik Alanında Faydalı Bilgiler bölümünü ziyaret edebilir, Impact Factor Değerine Göre Akademik Dergiler ve Tıbbi Makale Yazımı sayfalarımıza göz gezdirebilirsiniz.
Tıbbi Makale Yazımı ile ilgili danışmanlık hizmetlerimiz bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Herkese ideallerine ulaştığı, mutlu ve huzurlu bir hayat dileklerimizle.
LEYASTAT | İstatistik, Epidemiyolojik ve Akademik Danışmanlık
0530 420 59 78
leyastatistica@gmail.com
info@leyastat.com
WhatsApp'tan Bize Yazın